De Innovatieagenda is de eerste stap uit de Routekaart Groen Gas. De Routekaart Groen Gas schetst hoe de productie van groen gas de komende jaren verhoogd kan worden. Innovatie is daarbij cruciaal. De TKI Innovatieagenda heeft vier pijlers. Ten eerste ondersteunen van demonstratietrajecten en marktintroductie, ten tweede vergassingstechnologieën en verfijnen en vervolmaken van vergistingstechnologieën, als derde realiseren maatschappelijk draagvlak en tegengaan van belemmeringen en tenslotte het ontwikkelen van innovaties voor het bredere biogrondstoffensysteem.

Interessante links

• Brief van minister Wiebes aan de Tweede Kamer (17 december 2020)
• Innovatieagenda Groen Gas, TKI Nieuw Gas (november 2020)
• Eerder bericht over Routekaart Groen Gas

Op de ochtend van maandag 23 en dinsdag 24 november 2020 organiseren de energie-businessschool Energy Delta Institute (EDI) en European Biogas Association (EBA) de eerste virtuele masterclass Biogas. Deze online training van twee ochtenden neemt de deelnemers in een helikopterview mee langs de belangrijkste onderwerpen van de volledige biogaswaardeketen: van biomassa tot biogasproductie, upgrading, distributie en consumptie.

We kijken voorts naar belemmeringen bij regelgeving en de maatschappelijke acceptatie van hernieuwbaar gas en verschillende toepassingen, bijvoorbeeld in de mobiliteit.

Ben je relatief nieuw in het onderwerp en wil je meer weten over deze training? Neem dan contact op met Nanne Bakker. Mail naar: bakker@energydelta.nl, of bel op:  +31 (0)6 47026911.

Meer informatie en online inschrijven: Masterclass Biogas

Interessante links

• Folder Masterclass Biogas (november 2020)
• Energy Delta Institute (EDI)
• European Biogas Association (EBA)

In 2050 is er ruim 100 miljard m³ aan biogene gassen nodig. Bovendien zijn biogene gassen onmisbaar in de doelstelling van een CO₂-neutrale samenleving in 2050.

Link

• Ga naar het rapport (website)

Vorig jaar becijferde onderzoeksbureau Navigant in opdracht van Gas for Climate dat een CO₂-vrij energiesysteem in 2050 tot €217 miljard per jaar goedkoper kan zijn indien volop gebruik gemaakt wordt van hernieuwbaar gas en emissieloos waterstof (en dus van bestaande infrastructuur). De belangrijkste financiële besparingen zouden gerealiseerd kunnen worden door het achterwege blijven van investeringen die nodig zijn in een all-electric Europa. Het gaat daarbij vooral om de kosten die horen bij het rigoureus isoleren van bestaande woningen en voor de balancering van het elektriciteitsnet.

Nu is er een vervolgstudie die laat zien wat er nodig is om die besparingen ook daadwerkelijk te realiseren. De hoofdconclusie is dat er in Brussel vier stappen moeten worden gezet. De eerste is een erkenning in wet- en regelgeving dat gasinfrastructuur ook in de komende decennia van belang is voor het energiesysteem. Alleen dan, zo betogen de onderzoekers van Guidehouse (dat Navigant heeft overgenomen), ontstaat er voldoende zekerheid voor bedrijven om langjarige investeringen te doen.

De tweede stap is de introductie van een EU-breed bindend doel voor het aandeel van hernieuwbaar gas en CO₂-vrije waterstof. De bedrijven achter Gas for Climate, waaronder het Nederlandse Gasunie, pleiten voor een aandeel van 10% in 2030. Zij wijzen erop dat een dergelijke verplichting in Frankrijk al bestaat en tot succes heeft geleid: vorig jaar zou er elke week een biomethaanfaciliteit zijn geopend. Ook in andere lidstaten hebben specifieke stimuleringspakketten geleid tot een bovengemiddelde opschaling.

Dan moet Brussel ook de grensoverschrijdende handel in biomethaan en waterstof bevorderen, onder andere door een goed functionerend systeem van garanties van oorsprong.

En op de vierde plaats is een verbreding en versterking van het ETS-systeem nodig. Gedacht moet worden aan een minimumprijs en aan de introductie van ‘contracts for difference’ tussen bedrijven en overheden. Laatstgenoemde voorstel is bedoeld om bedrijven die investeren in een doorbraaktechnologie te stimuleren.

Nederland

In de recente publicatie van de Routekaart Groen Gas wordt in Nederland een vergelijkbare optie – de zogenaamde bijmengverplichting – nader bekeken en uitgewerkt.

Interessante links

• Gas for Climate
• Gas Decarbonisation Pathways 2020-2050, rapport Guidehouse/Gas for Climate (april 2020; pdf)
• The optimal role for gas in a net-zero emissions energy system, rapport Navigant/Gas for Climate (maart 2019; pdf)

Gerd van de Logt, directeur Groen Gas Nederland ziet veel kansen in de beleidsbrief: “Goed dat nut en noodzaak van groen gas worden onderschreven door het Rijk. Groen gas heeft veel mogelijkheden, maar ook nog wel wat beperkingen om op te schalen. Het document is een startpunt en stevig raamwerk met het Rijk verder te werken de komende jaren.”

Nederland beschikt over een breed scala aan vergistingsmogelijkheden en veelbelovende innovaties op het gebied van vergassingstechnologie. Van de rijkgeschakeerde groengassector vraagt het kabinet professionalisering, kennisdeling en een hogere organisatiegraad. Gerd van de Logt: “Het feit dat het kabinet zich nu uitspreekt voor actieve stimulering van de productie betekent ‘alle hens aan dek’. Dit geeft een enorme impuls aan samenwerking en organisatie in de sector. Groen Gas Nederland zet zich er graag voor in.”

De Routekaart Groen Gas maakt deel uit van een pakket van drie beleidsbrieven over de vergroening van de gasvormige energiedragers in ons energiesysteem. Het betreft: ‘De rol van gas in het energiesysteem van nu en in toekomst’, ‘Routekaart groen gas’ en de ‘Kabinetsvisie waterstof’. Gas zal in 2050, zo voorspelt het kabinet, 30-50% deel uitmaken van de finale energievraag. Gasvormige energiedragers zijn essentieel voor o.a. de gebouwde omgeving, de energie-intensieve industrie en de transportsector. De moleculen in gasvormige energiedragers zijn ook te benutten ten behoeve van opslag en transport van elektriciteit en als grondstof voor de chemische industrie. Het kabinet is voornemens de komende decennia de rol van aardgas terug te dringen ten gunste van de CO₂-vrije gasvormige energiedragers groen gas en waterstof.

Groen gas is opgewaardeerd biogas en heeft dezelfde kwaliteit als aardgas. Biogas komt vrij door vergisting of vergassing van biogene reststromen (biomassa), zoals gft-afval, mest of rioolslib. Op dit moment ontwikkelt het kabinet een duurzaamheidskader voor de inzet van biomassa, die in het tweede kwartaal van 2020 wordt verwacht. Deze zal ook gelden voor biomassa ten behoeve van de productie van groen gas.

Groen Gas Nederland vertegenwoordigt meer dan 125 bedrijven en organisaties die organische reststromen via diverse technologieën omzetten in biogas en richt zich op het uitbreiden van de productie en afzet van hernieuwbaar gas.

Voor meer informatie

Groen Gas Nederland
Marieke van der Werf: (06) 50419896.

Interessante links

• Routekaart Groen Gas (brief regering)
• De rol van gas in het energiesysteem van nu en in toekomst (brief regering)
• Kabinetsvisie waterstof (brief regering)
• Routekaart Groen Gas (samenvatting Groen Gas Nederland)

Het aantal geregistreerde producenten is in 2019 toegenomen van 42 naar 52, het aantal handelaren van 57 naar 72 en het aantal eindgebruikers groeide van 35 naar 52.

Interessante links

• Nieuwsbrief Vertogas januari 2020

Het rapport, Methanisation. Technical Fundamentals and Market Overviews geeft een actueel overzicht van de beschikbare chemische en biologische vormen van methanisatie en behandelt de technische aspecten van deze veelbelovende technologie. Verder bevat het een uitgebreide lijst van methanisatieprojecten en een reeks fabrikantspecifieke factsheets met gedetailleerdere technische en commerciële informatie.

Injectie in aardgasnet

De komende decennia zal bij de verduurzaming van het energiesysteem een belangrijke rol weggelegd zijn voor hernieuwbaar gas. De productie van synthesegas bij de vergassing van biomassa, van waterstof als product van elektrolyse van hernieuwbare energie en van biogas uit anaerobe vergisting maakt methanisatie – de omzetting van waterstof, kooldioxide en koolmonoxide in methaan dat geschikt is voor het aardgasnet – cruciaal als laatste stap in de waardeketen van duurzame bronnen naar methaan dat in het gasnet kan worden geïnjecteerd.

Demo-installaties

In Europa, dat koploper is bij de invoering van duurzame gassen, is de laatste tijd veel vooruitgang geboekt bij de ontwikkeling van diverse duurzame vergassings- en methanisatietechnologieën. Er zijn experimentele en demo-installaties in bedrijf en nieuw ontwikkelde systemen zijn bijna klaar voor implementatie.

De partners die aan dit rapport hebben meegewerkt, beogen met deze publicatie inzichten en kennis te delen om de sector in staat te stellen de productie van hernieuwbaar gas te verhogen.

Links

• Download het rapport (pdf)
• Download Longlist methanation (Excelbestand)

De prijs van met aardgas en fossiel opgewekte elektriciteit stijgt voor de energieconsument door een CO₂-afhankelijke energiebelasting. Inkomenseffecten kunnen gerepareerd worden met de extra opbrengsten van de CO₂-afhankelijke energiebelasting.

Nu is groengas nog 2,5 tot 6 keer zo duur als aardgas en wordt SDE+-subsidie toegekend om het prijsverschil te compenseren. Een CO₂-afhankelijke belasting is doelmatiger dan een subsidie, zodat de energieconsument minder kwijt is in vergelijking met de situatie van een ‘platte energiebelasting’ in combinatie met de ODE-heffing. Uit onderzoek in het buitenland concluderen de onderzoekers dat er twee manieren zijn om een CO₂-afhankelijke energiebelasting te implementeren: via bronbelasting of eindgebruikersheffing.

Actualisering groengasemissiecijfers

Voor de uitwerking van een CO₂-afhankelijke energiebelasting is inzicht nodig in de CO₂-emissiecijfers voor verschillende brandstoffen. CE Delft heeft voor Groen Gas Nederland een actualisering van de CO₂-kentallen voor productieroutes voor groen gas en bio-LNG uitgevoerd. Bestaande en veelgebruikte overzichten van CO₂-kengetallen, zoals www.co2emissiefactoren.nl, hanteren verouderde ketenwaardes voor CO₂-emissies. De hedendaagse praktijk voor groen gas is fundamenteel anders, zowel wat betreft vergistingsprocessen als wat betreft nieuwe processen zoals vergassing. Deze studie geeft weer een compleet en actueel beeld.

De emissiereductie van vergistingsketens varieert van 50%-80%, afhankelijk van feedstock en toepassing en kan uitgroeien tot een range van 90-136%. De emissiereductie van vergassingsketens varieert van 75-97% en kan uitgroeien tot een range van 121-160%.

Door de actualisering van deze CO₂-kengetallen zijn er betere, onafhankelijke gegevens beschikbaar voor groene gassen.

Links

• Download ‘Opties voor een CO₂-afhankelijke energiebelasting voor duurzame gassen’, CE Delft, opdrachtgever GasTerra (mei 2019)
• Download ‘CO₂-balansen groengasketens. Vergisting en vergassing’, CE Delft, opdrachtgever Groen Gas Nederland (juni 2019)
• Nieuwsbericht CE Delft

In de loop van 2019 zal de Rijksoverheid in samenwerking met de sector detaillering uitwerken in de vorm van een Routekaart groen gas.

Interesssante links

• Nieuwsbericht ‘Ontwerp Klimaatakkoord klaar’
• Ontwerp van het Klimaatakkoord, 21 december 2018 (PDF)

De conclusie is dat groen gas een realistisch potentieel heeft van 70 PJ (2 miljard m³) per jaar in 2030. Dat levert een CO₂-emissiereductie op van 3,6 Mton per jaar, plus 1-2 Mton per jaar aan negatieve emissies. De totale emissiereductie is daarmee 4,6-5,6 Mton per jaar, met een nationale kosteneffectiviteit van 140 euro/tCO₂.

CE Delft is tevens gevraagd een voorstel te doen voor toekomstbestendige beleidsinstrumenten waarbij de SDE stapsgewijs uitgefaseerd kan worden. Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft recentelijk in de Tweede Kamer – mede naar aanleiding van de motie Mulder c.s. – toegezegd dat er een Routekaart Groen Gas komt om de opschaling van groen gas verder mogelijk te maken. Dit rapport is op te vatten als een eerste aanloop naar deze Routekaart.

Interessante links

• Download het rapport ‘Contouren en instrumenten voor een Routekaart Groengas 2020-2050’, CE Delft (november 2018)