Het rapport, Methanisation. Technical Fundamentals and Market Overviews geeft een actueel overzicht van de beschikbare chemische en biologische vormen van methanisatie en behandelt de technische aspecten van deze veelbelovende technologie. Verder bevat het een uitgebreide lijst van methanisatieprojecten en een reeks fabrikantspecifieke factsheets met gedetailleerdere technische en commerciële informatie.

Injectie in aardgasnet

De komende decennia zal bij de verduurzaming van het energiesysteem een belangrijke rol weggelegd zijn voor hernieuwbaar gas. De productie van synthesegas bij de vergassing van biomassa, van waterstof als product van elektrolyse van hernieuwbare energie en van biogas uit anaerobe vergisting maakt methanisatie – de omzetting van waterstof, kooldioxide en koolmonoxide in methaan dat geschikt is voor het aardgasnet – cruciaal als laatste stap in de waardeketen van duurzame bronnen naar methaan dat in het gasnet kan worden geïnjecteerd.

Demo-installaties

In Europa, dat koploper is bij de invoering van duurzame gassen, is de laatste tijd veel vooruitgang geboekt bij de ontwikkeling van diverse duurzame vergassings- en methanisatietechnologieën. Er zijn experimentele en demo-installaties in bedrijf en nieuw ontwikkelde systemen zijn bijna klaar voor implementatie.

De partners die aan dit rapport hebben meegewerkt, beogen met deze publicatie inzichten en kennis te delen om de sector in staat te stellen de productie van hernieuwbaar gas te verhogen.

Links

• Download het rapport (pdf)
• Download Longlist methanation (Excelbestand)

De prijs van met aardgas en fossiel opgewekte elektriciteit stijgt voor de energieconsument door een CO₂-afhankelijke energiebelasting. Inkomenseffecten kunnen gerepareerd worden met de extra opbrengsten van de CO₂-afhankelijke energiebelasting.

Nu is groengas nog 2,5 tot 6 keer zo duur als aardgas en wordt SDE+-subsidie toegekend om het prijsverschil te compenseren. Een CO₂-afhankelijke belasting is doelmatiger dan een subsidie, zodat de energieconsument minder kwijt is in vergelijking met de situatie van een ‘platte energiebelasting’ in combinatie met de ODE-heffing. Uit onderzoek in het buitenland concluderen de onderzoekers dat er twee manieren zijn om een CO₂-afhankelijke energiebelasting te implementeren: via bronbelasting of eindgebruikersheffing.

Actualisering groengasemissiecijfers

Voor de uitwerking van een CO₂-afhankelijke energiebelasting is inzicht nodig in de CO₂-emissiecijfers voor verschillende brandstoffen. CE Delft heeft voor Groen Gas Nederland een actualisering van de CO₂-kentallen voor productieroutes voor groen gas en bio-LNG uitgevoerd. Bestaande en veelgebruikte overzichten van CO₂-kengetallen, zoals www.co2emissiefactoren.nl, hanteren verouderde ketenwaardes voor CO₂-emissies. De hedendaagse praktijk voor groen gas is fundamenteel anders, zowel wat betreft vergistingsprocessen als wat betreft nieuwe processen zoals vergassing. Deze studie geeft weer een compleet en actueel beeld.

De emissiereductie van vergistingsketens varieert van 50%-80%, afhankelijk van feedstock en toepassing en kan uitgroeien tot een range van 90-136%. De emissiereductie van vergassingsketens varieert van 75-97% en kan uitgroeien tot een range van 121-160%.

Door de actualisering van deze CO₂-kengetallen zijn er betere, onafhankelijke gegevens beschikbaar voor groene gassen.

Links

• Download ‘Opties voor een CO₂-afhankelijke energiebelasting voor duurzame gassen’, CE Delft, opdrachtgever GasTerra (mei 2019)
• Download ‘CO₂-balansen groengasketens. Vergisting en vergassing’, CE Delft, opdrachtgever Groen Gas Nederland (juni 2019)
• Nieuwsbericht CE Delft

In de loop van 2019 zal de Rijksoverheid in samenwerking met de sector detaillering uitwerken in de vorm van een Routekaart groen gas.

Interesssante links

• Nieuwsbericht ‘Ontwerp Klimaatakkoord klaar’
• Ontwerp van het Klimaatakkoord, 21 december 2018 (PDF)

De conclusie is dat groen gas een realistisch potentieel heeft van 70 PJ (2 miljard m³) per jaar in 2030. Dat levert een CO₂-emissiereductie op van 3,6 Mton per jaar, plus 1-2 Mton per jaar aan negatieve emissies. De totale emissiereductie is daarmee 4,6-5,6 Mton per jaar, met een nationale kosteneffectiviteit van 140 euro/tCO₂.

CE Delft is tevens gevraagd een voorstel te doen voor toekomstbestendige beleidsinstrumenten waarbij de SDE stapsgewijs uitgefaseerd kan worden. Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft recentelijk in de Tweede Kamer – mede naar aanleiding van de motie Mulder c.s. – toegezegd dat er een Routekaart Groen Gas komt om de opschaling van groen gas verder mogelijk te maken. Dit rapport is op te vatten als een eerste aanloop naar deze Routekaart.

Interessante links

• Download het rapport ‘Contouren en instrumenten voor een Routekaart Groengas 2020-2050’, CE Delft (november 2018)

Volgens Vertogas is de lijn stijgend. Uit het Klimaatakkoord zou blijken dat er vraag is naar twee miljard  m³ duurzame gassen in 2030 voor de gebouwde omgeving. De markt werkt daar volgens Marco Middelkoop, directeur van Vertogas, naartoe: de technieken om verder op te schalen naar substantieel hogere volumes zijn beschikbaar.

Over Vertogas

Vertogas, een dochterbedrijf van Gasunie, treedt sinds 1 januari 2015 op namens de minister van Economische Zaken en Klimaat als onafhankelijke certificeringsinstantie van hernieuwbaar gas (groen gas). Ze voert haar taak uit op basis van nieuwe energiewetgeving, waarin ook de certificering van hernieuwbare energie is opgenomen. Vertogas bevestigt met haar certificaten de groene oorsprong van hernieuwbaar gas uit biomassa. Dit is van belang voor de ontwikkeling van een duurzame groengasmarkt, die zal bijdragen aan de beoogde CO₂-vrije energievoorziening in 2050.

Interesssante links

• Vertogas

Attero produceert in Wijster meer dan 10 miljoen m³ groen gas. Groen gas wordt bij voorkeur zo lokaal mogelijk ingevoed in het lagedruknet en direct door de omliggende huishoudens en industrie gebruikt.

Onbeperkte afzetmogelijkheden

Attero wil de productie van groen gas in Wijster uitbreiden, maar kan een grotere productie in de zomer lokaal niet kwijt. In de zomerperiode is de lokale vraag naar gas laag, terwijl de productie van groen gas continu blijft. Met de inzet van de booster kan de productie het gehele jaar ingevoed worden omdat het landelijk net onbeperkte afzetmogelijkheden biedt. Hierdoor kunnen ook andere biogasleveranciers aangesloten worden, omdat afzet verzekerd is via het landelijke net gedurende het hele jaar. De groengas-booster comprimeert het overtollige groen gas voor het landelijke hogedruknet.

Interessante links

• Nieuwsbericht Attero
• Gasunie
• Enexis

Marrum

De volledig autonome installatie in Marrum verwerkt jaarlijks ruim 35.000 ton mest en produceert jaarlijks 2,2 miljoen Nm³ groen gas met aardgaskwaliteit. Dit groen gas wordt ingevoed op het gasnetwerk. Naast de groengasproductie worden hoogwaardige meststoffen verwerkt voor lokale afzet in de landbouw en gebruikt als grondstof. Het digestaat wordt gescheiden in een dikke en dunne fractie. De dikke fractie wordt na hygiënisatie geëxporteerd.

Alphen-Chaam

Voor de installatie in Alphen-Chaam is via crowdfunding € 1,1 miljoen opgehaald. De installatie verwerkt ruim 43.000 ton mest per jaar en produceert jaarlijks 2,4 miljoen Nm³ groen gas voor invoeding op het gasnet. Het digestaat wordt gescheiden: de dunne fractie is bestemd voor akkerbouwers, de dikke fractie wordt geëxporteerd.

Geavanceerde technieken

In beide projecten wordt een geavanceerde gasbehandelingstechniek toegepast voor het opwaarderen van het biogas naar groen gas. Voor het warmteverbruik van de installaties wordt een warmtepomp ingezet voor een hoog rendement. De opslag in gesloten ruimtes en de vrijkomende lucht wordt eerst behandeld met een geavanceerde luchtbehandelingstechniek om stankoverlast te voorkomen.

Interessante links

• HoSt

De Green Deal is een initiatief van Groen Gas Nederland. Algemeen directeur Gerd van de Logt: ‘We willen de meest duurzame stappen met biomassa gaan maken. We introduceren meervoudige verwaarding van biomassa als basis voor de toekomstige praktijk. Cascadering en inzet voor grondstoffen staat voorop. Ook hernieuwbare gassen kunnen worden ingezet voor grondstoffen. Dat is een uniek signaal uit de energiesector en past ook bij de eigenschappen van duurzame gassen. Nederland kan daarmee een sprong gaan maken in de ontwikkeling van een duurzaam verantwoorde biobased economie.’

V.l.n.r: Ed Nijpels (Voorzitter Klimaatberaad), Frans Rooijers & Cor Leguijt (CE Delft), Marieke van der Werf (Groen Gas Nederland). Foto: Dimmy Olijerhoek Fotografie.

Meervoudige verwaarding van biomassa: grondstoffen en energie in één proces

Het slim gebruiken van duurzame biomassa is één van de pijlers van een klimaat neutrale en circulaire economie. Duurzame biomassa is niet oneindig beschikbaar, zeker niet in het – qua oppervlakte – kleine Nederland. Het is volgens de deelnemende partijen dan ook cruciaal om biomassastromen meervoudig te verwaarden. De bedrijven zien kansen voor innovatieve technieken als bio-raffinage, waste-to-chemicals, vergassing en het herwinnen van mineralen uit dierlijke mest. Bij meervoudige verwaarding wordt gebruik gemaakt van het principe van cascadering: eerst worden hoogwaardige grondstoffen aan de biomassa onttrokken, zoals mineralen, eiwitten en vezels en binnen hetzelfde proces wordt hernieuwbaar ofwel groen gas gewonnen. Aangezien dit gas hernieuwbare koolstoffen bevat, zijn ook daaruit weer duurzame materialen te maken. Ook kan afval en biomassa worden gebruikt om daaruit nieuwe grondstoffen en producten te maken. Beide routes leiden daarmee tot CO₂-reductie.

Noodzaak om te beginnen, want geen duurzame alternatieven

Als het gaat om hernieuwbare grondstoffen zijn er geen of nauwelijks duurzame alternatieven voor biomassa. Projecten voor meervoudige verwaarding zijn echter complex en komen moeilijk van de grond. Omdat vanuit de klimaatdoelstellingen de tijd begint te dringen, willen de ondertekenaars van de Green Deal daar op korte termijn verandering in brengen. Onder andere door zelf te investeren in demo-installaties en de weg naar opschaling vrij te maken. De belangrijkste oproep van de duurzame koplopers is om een nieuw stimuleringskader te ontwikkelen dat stuurt op de gecombineerde winning van groene grondstoffen en duurzame energie. In Nederland zijn de eerste veelbelovende innovaties gestart. Voor de structurele uitrol heeft de industrie wetgeving nodig die de meervoudige inzet van biomassa blijvend stimuleert.

Ed Nijpels zei bij het in het ontvangst nemen van het rapport, dat hij in de aanbevelingen ‘opnieuw een voorbeeld ziet van het bij elkaar komen van energietransitie en circulaire economie’. Hij gaf aan het rapport door te geleiden naar de klimaattafels.

Meer informatie

Neem voor meer informatie contact op met Marieke van der Werf: tel. 06-50419896

Interessante link

• Download de PDF-versie van het rapport ‘Business met biomassa en biobased gas’ van de website van CE Delft

Green Liaisons, opgesteld door adviesbureau De Gemeynt, in opdracht van KVGN, Groen Gas Nederland, TKI Nieuw Gas, GasTerra en Gasunie, toont aan dat hernieuwbaar gas de komende decennia nodig is om als energiebron én als grondstof bij te dragen aan een CO₂-arme energievoorziening. Hernieuwbaar gas biedt vooral uitkomst waar andere duurzame oplossingen niet of onvoldoende inzetbaar zijn. Dit geldt met name voor toepassingen in de industrie die afhankelijk zijn van hogetemperatuurwarmte. De industrie heeft daarnaast de uitdaging om grondstoffen te verduurzamen. Alleen met koolstofmoleculen uit gecertificeerde biomassa zijn duurzame materialen te maken. Het rapport schetst hoe de komende decennia hernieuwbaar gas steeds meer wordt ingezet als grondstof, naast de toepassing als duurzame energie.

Het rapport verschijnt op het moment dat het overleg over CO₂-reductie plaatsvindt aan diverse klimaattafels. Directeur Groen Gas Nederland Gerd van de Logt hoopt dat het rapport ervoor helpt zorgen dat in het overleg aan de klimaattafels het besef groeit dat energietransitie het niet alleen moet hebben van duurzame stroom (elektronen), maar ook van groene moleculen, groene koolstofmoleculen in het bijzonder. “Het rapport gaat uit van succesvolle realisatie van doelstellingen voor besparing, elektrificatie en warmtenetten. Als het allemaal lukt dan kan het aandeel fossiele moleculen teruglopen van 80% nu naar 40-60%. Groene moleculen zijn hard nodig om ook die resterende 40-60% tijdig af te bouwen. Met betere, innovatieve technieken in aantocht zijn het vooral hernieuwbare gassen die een eerste forse impuls aan de inzet van groene moleculen kunnen geven. Een tweede impuls is te verwachten van waterstof, dat in een later stadium op de vereiste schaalgrootte impact zal hebben.”

Het rapport becijfert dat Nederland rond 2050 ongeveer 11 miljard m³ hernieuwbaar gas kan produceren, resulterend in een totale CO₂-reductie van circa 17 megaton. In 2030 is dit 2,6 miljard m³, goed voor 4-5 megaton CO₂-reductie. Met een samenhangend ontwikkelprogramma is dit realiseerbaar. De doorontwikkeling van vergisting is een belangrijke pijler. Bijvoorbeeld met superkritische watervergassing dat voor 2020 zal worden opgeschaald. Reststromen worden dan gekraakt en alle organische stoffen worden benut zodat er geen digestaat meer is. Ook bioraffinage in combinatie met zeewier kan fors bijdragen aan zowel de eiwittransitie als energietransitie. Dit past in de beweging om offshore windparken geavanceerder te benutten.

Kirsten Wilkeshuis van Netbeheer Nederland gaf bij de overhandiging van het rapport aan dat de € 300 miljoen aan kosten voor netaanpassingen relatief laag zijn, maar dat wel aanpassingen in de regulering nodig zijn om dit goed van de grond te krijgen.

Interessante links

• Download het rapport Green Liaisons (PDF)
• Nieuwsbericht Netbeheer Nederland

De financiering van Oneplanetcrowd betreft een achtergestelde lening en is een aanvulling op het aandelenkapitaal van de initiatiefnemer en de bancaire financiering. Oneplanetcrowd selecteert de ondernemers. Ze moeten een biogasinstallatie kunnen exploiteren en daarnaast toegang hebben tot de benodigde mest en bijproducten.

Oneplanetcrowd investeert sinds 2012 in projecten voor duurzame energie. Eerder is een biomassawarmteproject van BeGreen gefinancierd.

Interessante links

• Oneplanetcrowd
• Agro Giethoorn Energie
• Van Eijk Groengas (maximum bereikt)
• Begreen (maximum bereikt)